Natriumbutyraat en sport - wat is het nut en welke dosering?

De afgelopen tien jaar hebben sporters hun benadering van supplementen volledig veranderd. Tegenwoordig zijn het niet meer alleen supplementen die strikt op atletische prestaties en anabolisme werken die in de sport aanwezig zijn, maar ook veel meer producten die typisch gezondheidsbevorderend zijn. Door hun algehele gezondheid te ondersteunen, met inbegrip van de darmgezondheid en de toestand van het microbioom, verbeteren sporters indirect hun prestaties. Natriumbutyraat is zo'n supplement dat niet direct geassocieerd wordt met sport, maar toch geliefd is bij veel atleten. In dit artikel bespreken we hoe natriumbutyraat atleten kan helpen. Lees tot het einde!

• Welke voordelen kunnen atleten hebben van natriumbutyraat?
• SCFA's en de darmmicrobiota beïnvloeden atletische prestaties
• IBS is een veelvoorkomende aandoening bij sporters
• Hoe beïnvloedt natriumbutyraat het lichaamsgewicht?
• Dosering van natriumbutyraat voor sport
• Samenvatting

Welke voordelen kunnen atleten hebben van natriumbutyraat?

Boterzuur, waaruit natriumbutyraat is opgebouwd, is een vetzuur met een korte keten (SCFA) dat wordt geproduceerd door de nuttige bacteriën in onze darmen. Het is zowel een favoriete energiebron voor darmepitheelcellen als een zeer belangrijke factor voor het behoud van een consistente darmbarrière en algehele darmgezondheid.

Natriumbutyraat is het natriumzout van boterzuur. In deze vorm komt boterzuur voor in voedingssupplementen, omdat het dan stabieler is.

Dit zijn de belangrijkste, meest bekende eigenschappen van natriumbutyraat. Dankzij de wetenschap komen we echter steeds meer te weten over de interessante eigenschappen van dit vetzuur. Veel daarvan strekken zich uit tot ver buiten de darmen en hebben ook betrekking op veel andere aspecten van de gezondheid. Een daarvan is het effect op de stofwisselingsfunctie en zelfs op parameters die te maken hebben met sportprestaties.

SCFA's en de darmmicrobiota beïnvloeden atletische prestaties

Korte-keten vetzuren, namelijk butyraat, acetaat en propionaat, kunnen het substraatmetabolisme in skeletspieren moduleren. De relatie tussen probiotische bacteriën en het darmmicrobioom en het effect op atletische prestaties is al veel onderzocht. Tegenwoordig wordt er steeds meer gekeken naar de rol van postbiotica, d.w.z. metabolieten geproduceerd door darmbacteriën, in deze context. Butyraat en andere SCFA's zijn zulke postbiotica. Bij muizen is bijvoorbeeld aangetoond dat SCFA's het uithoudingsvermogen bij inspanning verhogen.

Geschat wordt dat de darmflora het energiemetabolisme van de gastheer beïnvloedt door zijn eigen metabolieten te produceren, die ~10% van de dagelijkse caloriebehoefte van de gastheer leveren, en door direct of indirect de eetlust, vetopslag en glucosetolerantie te beïnvloeden.

SCFA's die niet in colonocyten worden gebruikt, gaan via de poortader naar de lever, waar ze kunnen worden gebruikt als substraten van de Krebscyclus of in de bloedbaan terechtkomen en gunstige effecten hebben in verschillende cellen en organen. De bevindingen van de onderzoekers suggereren dat een van deze doelorganen de skeletspier is met de G-proteïnegekoppelde receptoren GPR41 en GPR43, SCFA-specifieke receptoren die een rol spelen in het skeletspiermetabolisme.

Hoewel verder onderzoek nodig is om het ergogene potentieel verder te bevestigen, kunnen de darmmicroflora en zijn metabolieten het inspanningsvermogen vergroten via mechanismen die het lactaatmetabolisme verhogen, de glycogeenopslagcapaciteit vergroten of het substraatmetabolisme in de skeletspier beïnvloeden.

IBS is een veelvoorkomende aandoening bij sporters

Na suppletie met natriumbutyraat kan men niet alleen een verbetering van de prestaties verwachten, maar ook (en misschien wel vooral?) een verlichting van sommige bijwerkingen van intensieve inspanning. Natriumbutyraat wordt heel vaak gebruikt om de symptomen van IBS, of prikkelbare darmsyndroom, te verminderen. En de statistieken zijn genadeloos.

Veel duursporters kampen met maag- en darmklachten. Dit is niet alleen een veelvoorkomend ongemak, maar ook een probleem dat de sportprestaties kan belemmeren. Bij duursporten is het belangrijk om gedurende een relatief lange periode te kunnen sporten met een minimum aan gezondheidsklachten die de focus kunnen verstoren of een pauze kunnen forceren.

Er werd een onderzoek uitgevoerd onder Amerikaanse atleten die een marathon, ultramarathon, halve afstand triatlon of hele afstand triatlon hadden voltooid. Medisch gediagnosticeerde IBS werd gerapporteerd door 2,8% van de duursporters. De totale prevalentie van IBS was 9,8%. Atleten met IBS hadden vaker last van symptomen tijdens het sporten en in rust. Toch raadpleegde slechts 47,6% een arts. Meer dan 56% van de atleten had soms, vaak of altijd last van minstens 1 symptoom tijdens training en wedstrijd, en 18,6% had symptomen die de training soms of vaak onderbraken/verhinderden. Bijna de helft (45,8%) van de atleten en 80,0% van de atleten met IBS gaf aan dat ze dieetaanpassingen hadden geprobeerd om de symptomen te verlichten, terwijl respectievelijk 20,6% en 52,4% receptvrije medicijnen gebruikten.

Natriumbutyraat supplementen zijn een veelbelovend middel om IBS symptomen te verlichten, wat erg nuttig kan zijn voor sporters.

Hoe beïnvloedt natriumbutyraat het lichaamsgewicht?

Door de darmen te regenereren, kan natriumbutyraat een betere absorptie van voedingsstoffen mogelijk maken. In het algemeen kan het daarom gewichtstoename vergemakkelijken. Voor actieve mensen is dit goed nieuws, want met een verhoogde behoefte aan energie en voedingsstoffen is het juiste gebruik van elke hap voedsel erg belangrijk.

Er zijn ook verschillende rapporten van dierstudies over de metabolische voordelen van natriumbutyraatsupplementatie.

Een van de populairste onderzoeken naar de relatie tussen natriumbutyraat en met obesitas samenhangende stofwisselingsparameters werd uitgevoerd bij knaagdieren met een vetrijk dieet. Bij muizen is een vetrijk dieet een middel om metabole stoornissen en gewichtstoename te induceren. In dit onderzoek werd de gezondheid van muizen gecontroleerd in 3 groepen:

1. die op een vetarm dieet (LFD);
2. die met een hoog vetgehalte (HFD);
3. die een HFD gebruikten in combinatie met natriumbutyraat.

In groep 2 nam, zoals verwacht, het lichaamsgewicht toe en namen de lever-triglyceriden en de niveaus van IL-6 en tumornecrosefactor TNFα toe. Bij muizen die aanvullend werden behandeld met natriumbutyraat waren deze parameters echter 34-42% lager. Bovendien waren de serumspiegels van lipopolysaccharide (LPS) 53% lager in groep 3-muizen vergeleken met groep 2-muizen, maar nog steeds 23% hoger dan in groep 1-muizen. Lipopolysacchariden zijn ontstekingsbevorderende endotoxinen die vrijkomen uit ongunstige bacteriën. Fecale analyses van de samenstelling van de darmmicrobiota toonden aan dat de groepen 1 en 3 een vergelijkbaar bacterieel profiel hadden, in tegenstelling tot groep 2, waar duidelijke veranderingen werden waargenomen.

De waargenomen veranderingen kunnen overeenkomen met obesitasgerelateerde verbeteringen in vetophoping en laaggradige chronische ontsteking. De toevoeging van natriumbutyraat zorgde ervoor dat de bestudeerde parameters niet zo drastisch veranderden tijdens het ongezonde dieet en dichter bij de waarden bleven die kenmerkend zijn voor een gezonder dieet.

Dosering van natriumbutyraat voor sport

Bij volwassenen is de meest gebruikelijke dosering ongeveer 150 mg natriumbutyraat tweemaal daags.

Let er wel op of de hoeveelheid van de stof die op het etiket van je supplement staat daadwerkelijk de hoeveelheid natriumbutyraat alleen is of natriumbutyraat samen met de micronutriënten.

Micro-ingekapseld butyraat wordt het meest gebruikt in supplementen en dit is heel positief, omdat het ervoor zorgt dat een veel grotere hoeveelheid boterzuur de dikke darm bereikt. Het is echter belangrijk om in gedachten te houden dat de grondstof van microingekapseld butyraat tot 70 procent van het inkapselende materiaal kan zijn, zoals palmolie of stearinezuur. Let bij het kiezen van een supplement op de dosis natriumbutyraat na aftrek van de massa van het micro-ingekapselde materiaal.

Samenvatting

Natriumbutyraat is een supplement dat een aantal kwalen kan voorkomen waar sporters vaak last van hebben. Een goede darmgezondheid en een goede absorptie zijn belangrijke parameters voor elke actieve persoon om voeding optimaal te kunnen gebruiken voor het herstel van het getrainde lichaam. Naast de directe effecten op de darmen, kunnen actieve mensen profiteren van de gezonde stofwisseling bevorderende eigenschappen van natriumbutyraat.

Bronnen:

• Verkoop KM, Reimer RA. Unlocking a novel determinant of athletic performance: The role of the gut microbiota, short-chain fatty acids, and 'biotics' in exercise. J Sport Health Sci. 2023;12(1):36-44. doi:10.1016/j.jshs.2022.09.002

• Fang W, Xue H, Chen X, Chen K, Ling W. Supplementation with Sodium Butyrate Modulates the Composition of the Gut Microbiota and Ameliorates High-Fat Diet-Induced Obesity in Mice. J Nutr. 2019;149(5):747-754. doi:10.1093/jn/nxy324

• Killian LA, Lee SY. Irritable bowel syndrome is underdiagnosed and ineffectively managed among endurance athletes. Appl Physiol Nutr Metab. 2019;44(12):1329-1338. doi:10.1139/apnm-2019-0261